Wat is de vraagbaak?

De vraagbaak is een plek om elkaar te helpen met taalgerelateerde vragen. Stel je vraag, deel jouw kennis door andere vragen te beantwoorden en stem op bijdragen van anderen. Zo ontwikkel je jezelf tot een vertalen.nu expert!
Lees meer ...

vertalen naar latijn

0 stemmen
Enige tijd geleden had ik gevraagd om een tekst voor een motto van Nederlands naar Latijns om te zetten. Dankzij Ventus was dit gelukt. Helaas is deze tekst toch iets te lang gebleken en zijn we op zoek gegaan naar een kortere, mogelijk pakkender, tekst. De tekst voor het motto is, in het Nederlands, nu geworden "Voor een veilige bovenkomst" of eventueel "veilig bovenkomen/opkomen". Met bovenkomen bedoelen we dan boven het wateroppervlakte komen (zoals in de Zeeuwse spreuk Luctor et Emergo). We weten niet of ook in dit verband emrKan iemand een Latijnse vertaling hiervoor geven (Ventus?)? Alvast mijn/onze dank.

Pieter-Jan
Jan 7, 2016 geplaatst in Latijn door Pieter-Jan

2 Antwoorden

0 stemmen
emergere salvum   velig bovenkomen (drijven) enkelv.
emergite salvus      dat u veilig bovenkome - meerv.
Jan 7, 2016 beantwoord door yancito
Jan 7, 2016 gewijzigd door yancito
Hallo Yancito, dank voor je vertaling. Ik zal het gaan meenemen.Vooral de laatste lijkt me goed te passen.
Pieter-Jan
0 stemmen
Ik zie een paar problemen met de vertaling van Yancito, maar misschien kan hij toelichten hoe zijn vertaling gelezen moet worden. “Emergere salvum” gebruikt het werkwoord “emergere;” dit kan op vier verschillende manieren worden gelezen:

tweede persoon enkelvoud toekomstige tijd passief indicativus = jij zal vertoond/ jij zal opgedoken worden;
tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd passief imperativus = jij wordt opgedoken! / jij wordt vertoond!;
tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd passief indicativus = jij wordt opgedoken / jij wordt vertoond;
tegenwoordige tijd infinitivus = op te duiken / te verschijnen etc.;

Ik vermoed echter gezien hij de aanvulling “enkelvoud” maakt, dat hij bedoeld dat dit een imperativus is in de tweede persoon enkelvoud is. Als dit zo is dan moest dit “emerge” zijn. De tweede persoon imperativus meervoud “emergite” is wel correct.

Het tweede probleem zie ik in de toevoeging van het bijvoeglijk naamwoord “salvus”. “salvus” beschrijft immers niet het werkwoord; hiervoor moet een bijwoord worden gebruikt; dit bijwoord beschrijft immers “op welke manier” een werkwoord iets doet.
Nu lees ik “emergite salvus “ als “kom boven veilig”, waarbij het woord “veilig” eigenlijk nergens naar verwijst.
Wat je eigenlijk zoekt in zeer letterlijk Nederlands is: “kom op de veilige manier boven”. Nu kunnen we “salvus” naar een bijwoord verbuigen en dan wordt het “salve”.
Hier komen we echter op het probleem dat bij toeval “salve” een van de bekendste Latijnse begroetingen is.
Ik vermoed dan ook dat het Latijn hier het bijwoord “bene” zou gebruiken. “bene” komt van “bonus” wat eigenlijk “goed” betekent, maar een zeer ruim scala aan betekenissen heeft zoals: goed, wel, juist, gunstig, behoorlijk, waardig, gezond etc.
Persoonlijk denk ik echter gezien het antwoord van de vraagsteller dat er een heel andere modus dan de gebiedende wijs moet worden verkozen; hij blijkt immers voorkeur te hebben voor: “dat u veilig bovenkomen”
Ik stel voor de aanvoegende wijs (modus coniunctivus) te gebruiken. Deze kan een zogenaamde “vervulbare wens” uitdrukken. Dit zou dan worden: “Bene emergas”. Dit valt zeer letterlijk te vertalen als “dat u in goede conditie moge bovenkomen”.
Houd er echter wel rekening mee dat ik slechts een ex gymnast ben en er dus ook fouten in mijn vertaling zouden kunnen zitten, zoek dus altijd een second opinion voor je er iets mee doet.
Jan 8, 2016 beantwoord door Ventus_translatoris
op de eerste plaats veel dank voor de diverse overwogen doordachte bijdragen die Ventus_translatoris met ons deelt. Een verademing.
Over het woord "salve" denk ik anders; immers de groet "salve" (ook nu nog in gebruik in Italië en ik meen Oostenrijk): deze term houd immers verband met de betekenis "behouden" van salvare. ("Gaat u behouden door god of de maagd is het toch). Behouden is de betekenis, zelfs in het begrip "behoudens".
Ik ben blij dat u het opvat als constructief; zo is het immers bedoeld. Wat betreft "salve". Ik denk zelf ook niet dat het fout is. Eigenlijk ben ik met u eens dat een bijwoord van "salvus" het best het woord "gezondheid" of "op de gezonde manier" naar boven brengt. Ik bied enkel een alternatief aan omdat een eventuele lezer van de spreuk "salve" relatief snel zou lezen als de groet, en gezien de zeldzaamheid van "salve" als bijwoord kan ik me dat ook redelijk goed voorstellen. Mogelijk vindt de vraagsteller enige ambiguïteit niet erg, maar nu weet hij in elk geval dat deze bestaat.
Beste Ventus en Yancito, dank voor jullie suggesties, overwegingen en adviezen. ik zal dit alles meenemen. Ik heb begrepen dat de Hoge raad van de Adel straks ook naar het motto kijkt en waar nodig nog corrigeert. Maar we kunnen nu ie ider geval motto in Latijn aanbieden wat onderbouwt is. Mocht het HRvA een ander advies geven dan zal ik dit hier nog even melden.
...